Een recente studie gepubliceerd in de Journal of Health Communication werpt licht op hoe social media influencers (SMI’s) online discussies over geestelijke gezondheid vormgeven, vooral onder studenten. Onderzoekers pasten de sociale leertheorie – een gedragsmodel uit de jaren zeventig – toe om video’s van 88 YouTube-videomakers met meer dan 5.000 abonnees te analyseren, waaruit bleek dat specifieke communicatietactieken de betrokkenheid van gebruikers stimuleren. De bevindingen suggereren dat de impact van SMI niet alleen gaat over wat ze zeggen, maar hoe ze het zeggen.
De schaal van YouTube en geestelijke gezondheid
Het bereik van YouTube valt niet te ontkennen. Vanaf 2025 is het na Google de meest bezochte website ter wereld, met 2,7 miljard maandelijkse gebruikers en een bijna universele penetratie onder de online bevolking. Dit maakt het tot een cruciaal platform voor de bevordering van de geestelijke gezondheidszorg; Uit onderzoek blijkt dat 20% van de tieners die informatie over depressie zoeken, YouTube gebruikt. Studies bevestigen ook de effectiviteit van het platform bij het verbeteren van de geletterdheid op het gebied van de geestelijke gezondheidszorg onder adolescenten.
Het onderzoek in Health Communication categoriseert influencers op basis van het aantal volgers: van ‘mega-influencers’ (meer dan 1 miljoen volgers) tot ‘nano-influencers’ (1.000-5.000). Verrassend genoeg blijkt uit het onderzoek dat micro-influencers (5.000-100.000 volgers) vaak meer overtuigende boodschappen hebben dan degenen met een groot publiek. Dit suggereert dat authenticiteit en herkenbaarheid belangrijker zijn dan pure populariteit.
Hoe de sociale leertheorie invloed verklaart
De sociale leertheorie, ontwikkeld door Albert Bandura, stelt dat mensen leren door anderen te observeren. Dit betekent dat modellering, imitatie en versterking de sleutel zijn tot gedragsverandering. Het YouTube-onderzoek gebruikte dit raamwerk om communicatiestrategieën te identificeren die de gebruikersinteractie, met name het commentaar, stimuleren. De meest effectieve benaderingen zijn:
- Sociale aanwezigheid cultiveren: Directe betrokkenheid aanmoedigen en verbindingen bevorderen.
- Groepsidentificatie: Aansluiten bij gevestigde organisaties in de geestelijke gezondheidszorg.
- Boeiende verhalen: Storytelling gebruiken om inhoud herkenbaar en gedenkwaardig te maken.
Hoewel het bieden van emotionele en netwerkondersteuning ook werd besproken, bleek uit het onderzoek dat dit niet direct correleerde met hogere reacties.
Risico’s en kansen
Hoewel YouTube een waardevolle bron kan zijn, waarschuwen sommige experts voor mogelijke nadelen. Uit een rapport uit 2023 in Informatics blijkt dat jongvolwassenen die regelmatig YouTube-inhoud consumeren het risico lopen een ongezonde parasociale relatie met videomakers te ontwikkelen, wat gevoelens van eenzaamheid, angst en depressie kan vergroten. Hetzelfde rapport erkent echter het potentieel van YouTube voor een positieve impact via toegankelijke bronnen.
Het enorme bereik van het platform maakt het tot een tweesnijdend zwaard: het kan schadelijke trends versterken of het mentale welzijn effectief bevorderen.
Uiteindelijk onderstreept de toenemende afhankelijkheid van YouTube voor informatie over de geestelijke gezondheidszorg de groeiende rol van SMI’s bij het vormgeven van de perceptie van jonge volwassenen. Om de positieve impact te maximaliseren, moeten influencers prioriteit geven aan authentieke betrokkenheid, geloofwaardige partnerschappen en meeslepende verhalen.
